|
|
tale.kazakh.ru (beta)
|
Казахские сказки — Қазақ ертегілері
В разделе собраны казахские сказки, легенды и эпос о Кыз-Жибек, Камбар-батыре, Ер-Таргыне, Кобланды-батыре, Алпамыс-батыре. А также о Ходже Насыре, Алдаре-Косе, Жиренше и много других.
Алдар-Косе и пахарьВздумал однажды бай стать пахарем. Выменял он в соседнем ауле на двух баранов самый лучший плуг, взял из своего табуна двух сытых волов и выехал в поле. Пашет час, другой, третий. Волы послушно ходят по борозде, не чувствуя усталости. А ... Однажды в аул, где проживал Алдар-Косе, приехал неизвестный человек. Вскоре он познакомился со всеми и подружился с Алдаром-Косе. Всем он был неплох, и только одно не нравилось Алдару-Косе в новом друге — его необычайная скупость. Был он скрягой. Так и прозвали его люди. В те времена у степного... Алдар-Косе подружился с чертом. И вот стали они спорить: кто лучше обманет. — Ты чего боишься? —-спросил черт у Алдара-Косе. Алдар-Косе ответил, что он боится курта, казы, масла, а также карагайника, и в свою очередь ... Однажды Алдар-Косе заснул около очага. Выспался, только хотел открыть глаза— чувствует, что-то возле него крутится. Приоткрыл он тихонько один глаз, видит — два черта. «Притворюсь-ка я мертвым, что они с мертвого возьмут?» — подумал он, скорей прикрыл глаза, лежит и не дышит. А черти были голодные. В... У Алеке был сын. Звали его Алеу-ко. Однажды он увидел во сне дочь хана и влюбился в нее. Алеу-ко решил разыскать ее. Пробрался он к девице, усыпил сторожей, переставил свечи, которые стояли в головах. Девица проснулась, увидела, что свечи переставлены, и приказала казнить сторожей, а на их место назначить... Ілгергі бір замандарда Жүзбай деген бір бай болыпты. Оның Алпамыс деген бір ұлы бар еді. Бір күндерде Жүзбайға телі жылқысына жау шабады. Жүзбай тұрып сонда баласына ақыл салып:
- Ау, балам, мен болсам қартайдым, сен жылқыны қуып барып, жаудан кек алуға шамаң бар ма?
Баяғы заманда Бағдат шаһарында жоқшылықпен күні өткен бір кемпір мен шал тұрады екен. Олардың ортасында сегіз жасар жалғыз ұл баласы болыпты. Кемпір үй ішімен айналысады да, шал ау тартып, азын-аулақ іліккен балықты талшық қып тағам етіп күнелтеді екен. Бір күні баласы:
- Әке, мен...
Өткен заманда бір бай болыпты, ол бір перзентке зар болыпты, зарыға жүріп перзентті болыпты. Бай бір күні жылқысын суара көлге келсе, көлдің ішінде бір қып-қызыл өкпе жүзіп жүр екен. Байдың айдап келген жылқылары көлдегі жүзіп жүрген өкпеден үркіп, суға жуымайды. Әлгі жерде бай жылқыларын қанша айдаса... Ерте заманда бір патша болыпты. Патшаның үш баласы бар екен. Ең үлкенінің аты - Асан, ортаншысының аты - Үсен, ал ең кенже баласының аты - Хасан екен. Хасан өте сұлу, ақылды, әрі батыр, ақ көңілді бала болып өседі.
Патша ұйықтап жатып түс көреді, түсінде бір ғажайып құс көреді.
... Баяғыда бір аңқау есегіне мініп жолаушы шығады. Келе жатып тауға шығарда есегін аяп жетектеп өтпекші болады. Бұны екі ұры көріп есекті ұрламақшы болады. Екі ұры аңқауға білдірмей келіп, біреуі есектің ноқтасын сыпырып жіберіп өзі киіп, аңқаудың артынан жүріп отырады. Екіншісі есекті... Қожанасыр шомылып жатып, дарияға ау салып жүрген балықшыларды көреді. Ол сүңгіп барып, ауға түсіпті. - Ауға үлкен балық түскен сияқты, сілкінуі зор,-деп, балықшылар ауды тартып қараса, Қожанасыр ыржиып шыға келіпті. Бір адам жасынан аң аулап күн көреді екен. Бір кезде ауын бір ағаштың түбіне құрып қойып жүрсе, қапыда арыстанға кездеседі. Арыстан: – Ей, адам! Кездеспей жүр едің, бері кел, құлақ сал сөзіме, сенің істегеніңнің бәрі қиянат көрінеді, маған сырттан қайрат ететін көрінесің,... Арыстан қартайды. Аңдарды бұрынғысындай аулай алмайтын болды. Енді аңдарды айламен аулағысы келді. Өзі үңгірде жатты да: – Аурумын, жүруге әлім жоқ, – деп барлық аңдарға хабар таратты. Аңдар бір-бірлеп арыстанның халін білуге келді. Арыстан аңдардың біреуін де қайтармады.... Арыстан ауырып, бір апанда жатады, барлық аңдар оның халін сұрап келіп жүреді. Бірақ түлкі келмеген еді. Қасқыр түлкіге наразы болады да, соның үшін арыстанға келіп, түлкіні жамандайды: – Түлкі сені құрмет етіп, тым болмаса халіңізді сұрамады ғой, – дейді. Арыстан ашуланып, түлкіні... Асан қайғы Желмаяға мініп, жиһан кезіп, «Жерұйық» дейтін ну орманды, көгорай шалғынды, сулы жер, қой үстіне бозторғай жұмыртқалайтын қоныс іздейді. «Елді сол жерге қоныстандырсам!» - деп, арман етеді. Жүрген жерінде жақсы қонысқа да, жаман қонысқа да баға беріп отырады. Жили когда-то два друга. Одного из них звали Атумтаем, а Другого — Нашарваном. Атумтай был щедр, а Нашарван — справедлив. Жили они оба в большой дружбе и согласии. Так бы и прожили до конца своей жизни без ссор, если б не было на земле шайтанов. Шайтаны позавидовали такой дружбе и решили нарушить ее.... В давние времена жил один бедный человек. У него был единственный сын по имени Ахмет. Ахмет занимался охотою и слыл среди народа очень ловким и хитрым. В это же время жил один хан. Прослышал хан, что у бедняка такой сын, и решил проверить: правда ли он ловкий и хитрый. Однажды пришел хан к бедняку и... Бір кісі өмірінде өтірікке ешкімді алдына салмаған суайт екен. Бұл кісі баласын баулып, өзіндей өтірікші қылыпты. Баласы әкесінен де өтірікке астам болыпты. Әкесі баласының асқандығын барлайын деп бір күні дөңге тұрғызып баласына жорта: – Балам, көзім жетіңкіремей тұр, анау... Бабай Тукти Шашты Азиз однажды пришел к берегу реки Аргон, чтобы принять омовение, и вдруг увидел, как с неба спустились три божественные птицы - три лебедя. Однажды бабочка залетела на крышу скотного двора и села там на жердочку. Тут увидел ее ком , он притаился здесь же, в щели ограды. Увидел и разозлился. Жили в степи два брата-бедняка. Пошел старший наниматься к баю в пастухи. С баем уговор такой: если- работник откажется от какой-либо работы, то ничего за свой труд не получит. А если хозяин хоть один раз рассердится на работника, то должен отдать ему половину своего скота. Договорились,... Подружился Алдар-Косе с баем Утежаном. Как у друга Алдар-Косе взял у бая много скота и другого разного добра. В свою очередь и Утежану по дружбе пообещал дать то, что ему понравится. Как-то раз Утежан пришел в гости к Алдару-Косе. Еще до его прихода Алдар поймал двух зайцев. Одного из них взял... В одни времена с Алдаром-Косе жил бай. Был он глуп, как бараний курдюк, а мнил себя великим музыкантом. Когда он, надув ... В прежнее время жил один Жалмауыз. Он ловил птиц, наловленным птицам протыкал дырки в носу и навязывал их на аркан; все птицы были изловлены, кроме байгыза. Жалмауыз думает, как бы поймать и байгыза. Кречет вызвался, но Жалмауыз сказал: «Нет, кречет поймает его и спрячет. Пусть поймает его ястреб».... Ертеде барлық Сібірді билеп-төстеп жүретін бір Байқал деген бай адам болыпты. Оның байлығына қоса, ақ дегені алғыс, қара дегені қарғыс екен. Байлығына батырлығы сай болып, барлық Сібірді аузына қаратыпты. Сондықтан Байқалдың лақап аты «Сібір» атаныпты. |
