|
|
tale.kazakh.ru (beta)
|
Казахские сказки — Қазақ ертегілері
В разделе собраны казахские сказки, легенды и эпос о Кыз-Жибек, Камбар-батыре, Ер-Таргыне, Кобланды-батыре, Алпамыс-батыре. А также о Ходже Насыре, Алдаре-Косе, Жиренше и много других.
Тигр и заяцВ далекие времена в одном темном лесу падишахом был тигр. И таким он был свирепым, что стоило только кому-нибудь из зверей попасться ему на глаза, как тигр тут же нападал на него и съедал. Весь лес стонал от ужаса и горя. Звери были напуганы до смерти. И однажды они собрались все вместе на звериный совет. Как-то раз давным-давно на опушке одного леса спал тигр. Неподалеку От него бегала мышь, которая нечаянно забралась на тигра и побежала по нему. Проснувшись, тигр схватил ее, сдавил и собрался было придушить, как перепуганная до смерти мышь зарыдала и взмолилась: — О, господин, я хочу сказать тебе... Қожекең бір күні түс көреді. Түсінде тәжі қоразы бар екен дейді. Алдына бір кісі келіп:
- Қожа, қоразыңызды сатасыз ба? - деп сұрайды.
- Ақшаны көп берсең сатамын, - дейді.
Ходжу мучила жажда. На пути показалось большое озеро. Его волны с шумом разбивались о берег. Обрадованный Ходжа решил напиться, но вода в озере оказалась горько-соленой. Рассерженный Ходжа воскликнул в сердцах: Өткен заманда бір саятшы тор құрып қойса, торына кішкене бір торғай түсіп қалыпты. Торғайды адам қолына ұстап үйіне апара жатса, торғай тілге келіп былай депті: – Мен кішкене торғаймын, союға жарамаймын, қапасқа салсаң құсастықпен өлемін. Онан да еркіме қоя бер, еркін... Баяғы заманда қара басы бақ-дәулетке емін-еркін болса да, дүниенің ауыр бір арманына ұшырайтын адамдар болған екен. Сондай бір арманды адам иен далада зар илеп жападан жалғыз келе жатады. Аты -Мұратқан. Қожанасырдан мектепте оқытушы: – Қожанасыр, төрттен төртті алса не қалады? – деп сұрапты. Қожа жауап бере алмайды. – Мысалы, қалтаңда төрт теңгең бар еді, сол теңгелер қалтаңнан түсіп қалды, сонда не қалады? – депті оқытушы пысықтап. – Не қалсын, теңге түсіп... У одного старика было три сына. Умирая, он завещал им стеречь его могилу по очереди. Схоронили старика. Старший сын сказал: — Не пойду я мертвого караулить! Жили в одном ауле три кровных брата. Были это такие силачи и удальцы, что все сверстники гордились ими, все девушки заглядывались на них, все старики их хвалили. Крепкая дружба связала братьев с младенческих лет: никогда они не разлучались, никогда не ссорились, ни о чем не спорили. Один человек повел продавать на рынок осла и козу. Человек ехал на осле, а коза бежала сзади, привязанная к хвосту осла. У козы на шее звенел колокольчик. Три вора увидели этого ча-ловека и решили своровать козу, осла и одежду. Первый вор подкрался сзади, отвязал козу, а колокольчик быстро перевязал... В прежние времена жил один богач. У него было три дочери. Они очень много ели, и богач не любил их за это. Вот он решил от них избавиться. — Любезные мои,— сказал он им,— сегодня возьмите по ведру и сходите в лес за ягодами. А ведра он им дал с худым дном. Девушки не знали этого. Может, было то, может, не было,— подружились, говорят, когда-то, подружились и побратались Ягненок, Козленок и Теленок. Раз Козленок говорит приятелям: — Братцы, кто из вас видел, как солнце по вечерам уходит ва горы? Юноша Ильяс полюбил девушку Танап. Когда он сказал ей об этом, Танап призналась, что и она давно втайне его любит. — Но,— сказала Танап,— я пойду за тебя замуж только тогда, когда ты исполнишь три моих желания. — Милая Танап,— ответил Ильяс,— ради тебя я сделаю все. В старину обитали в дремучем лесу в одной берлоге три медведя. Ночью они бродили по лесу, а вечерами все трое спасались от жары в берлоге. Самым большим и сильным среди них был медведь с белым пятном на груди. У одного богатого казаха был единственный сын. Он постоянно пас лошадей. Однажды к нему подошел неизвестный человек и говорит: — Дитя мое! Дай мне лошадей, я тебе за это дам три мудрых совета. Юноша согласился и отдал целый косяк лошадей. Неизвестный сказал: Сын хана отправило искать себе невесту. Объехал он царство, повидал всех красавиц, но ни одна из них не понравилась ему. Однажды вечером вместе со своей свитой подъехал он к одинокой юрте, где жили три сестры- красавицы. Жил на свете бедняк. Было у него три сына. Старшего звали Ашкен, среднего Мошкен, а младшего Жу-магельды. Отличались они большой силой и были очень похожи друг на друга. Отдал отец сыновей в школу. Жил на свете рыжий мулла. Нанял он работника по имени Отежан и сказал ему: — Работай, Отежан, усердно, не ленись. Придет время расчета, и я щедро награжу тебя. Пока же не спрашивай с меня платы, но помни, что слово муллы тверже камня! Целый год работал Отежан на муллу, от зари до зари, не зная отдыха.... Түлкі мен бөдене екеуі айрылмас дос болыпты. Екі дос талай жерді шарлапты, талай қызық көріпті. Күндерде бір күні: - Досым, мені бір күлдірші, - депті түлкі. - Жарайды, күлдірейін. Сен менің артымнан ер де отыр. Бұрынғы уақытта түлкі мен жолбарыс жолдас болыпты. Екеуі бір жардың басына келіп қоныпты. Жолбарыс айтыпты: – Мен мына жардан құлап кетермін, сен түлкі, менен төмен жат, – депті. Сөйтіп, түлкі жолбарыстың аяқ жағына жатыпты. Жолбарыс ұйықтап қалғанда, түлкі жолбарыстың үстіңгі... Бір әйел далаға егін ора келіп, құмырасын сүтімен шөптің арасына тығып қояды, бұны түлкі көреді де жасырынып келіп, құмыраның ішіне басын тығып, сүтті ішіп қояды. Енді түлкі құмырадан басын шығара алмай әлек болады. Түлкі: – Әу, құмыра! Біраз ойнадың жетер, жібер менің басымды?... Бір түлкі қалың ағашты аралап келе жатып, ағаштың басында отырған қырғауылды көреді де, жақындап келіп: – Сәлеметсіз бе, қырғауылым, халың қалай? – дейді. Қырғауыл: – Жақсы, өзің қалай тұрасың? – дейді. Түлкі: – Жерге түсіп, сөйлессеңіз қайтеді, бір құлағым естімеуші еді?... Бір түлкі жортақтап тамақ іздеп келе жатып, биік ағаш басында тұрған тауықты көреді де бұл тауықты алдап қапқаныма түсірейін деп ойлайды. Түлкі: – Тауығым, неге отырсың биікте? Жерге түс, тілімді алсаң, дос болайық, осы жерде намаз оқып алайық, ойнап-күлейік, – дейді. Тауық: –... Түлкі мен тырна достасып, бірге тұрмақ болыпты. Екеуі бір балалап бір жерден орын тауыпты. Ішіп-жемегі ортақ. Бірі жем іздеп саяхатқа кеткенде, біреуі балапандар мен күшіктердің жанында қалады. Бір күндердің күнінде, тырнаның таз балапандарына жүн шығып, жорғалайтын... Түлкі бір күні оттап жүрген бір қазды ұстап алып, алдыңғы екі аяғымен басып тұрып, мазақ қылып, қазды біраз азаптайын деп мұртынан күліп айтыпты: – Ә, қаз, сенің қолыңа мен түссем, сен не қылар едің? – депті. Қаз сәл ойланып тұрып: – Не қылар едім? Белгілі емес пе, сені... |
